Chuẩn bị phục vụ sản xuất vụ xuân, Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi đã mở chiến dịch nạo vét kênh, mương. - Vét kênh Diên Hồng đoạn qua thị trấn Lâm Thao.

Cụ thể nền nhiệt độ có xu hướng nghiêng về khô, đã xuất hiện một số đợt rét đậm, khả năng trước và sau Tết Nguyên đán có thể xuất hiện những đợt rét hại; về thủy văn do ảnh hưởng lượng mưa thấp hơn trung bình nhiều năm  nên  đến hết tháng 12 lượng nước trên các sông, suối, hồ chỉ tương đương như năm 2013-2014 và nhiều nơi thấp hơn trung bình nhiều năm. Theo kiểm tra của Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi: Trong số 366 hồ, đập phai do công ty quản lý, có khoảng 50% số hồ đập mực nước tích thấp hơn trung bình nhiều năm, không đạt cao trình thiết kế, trong đó có 30% số hồ, đập ở Thanh Ba, Đoan Hùng, Hạ Hòa… lượng nước tích trong hồ chỉ cao hơn mực nước chết từ 0,8 đến 1,5m. Trong số 120 trạm bơm ven sông, suối hầu hết ở tình trạng bị bồi lấp cửa khẩu, nước sông xuống thấp, lượng bùn đất bồi lấp phải nạo vét lên tới 40-50 ngàn m3; một số trạm bơm như Phong Phú (Đoan Hùng), các trạm bơm dọc sông Đà huyện Thanh Thủy và một số trạm bơm ven sông Lô của huyện Phù Ninh… có khả năng phải lắp trạm dã chiến mới có thể bơm được nước phục vụ gieo cấy.

Cùng với diễn biến hạn hán, nhiều nơi bà con nông dân không quan tâm đến sản xuất nông nghiệp, địa phương không tổ chức tu sửa kênh mương, xây dựng bờ bao, bờ vùng, kinh phí cấp bù thủy lợi phí năm 2014 đến cuối năm còn thiếu gây khó khăn cho hoạt động thủy lợi, đảm bảo sản xuất vụ chiêm xuân.

Theo khảo sát của ngành nông nghiệp và PTNT vụ chiêm xuân năm nay cả tỉnh có khả năng xảy ra hạn hán gần tương đương mức năm 2010, có khoảng gần 10 ngàn ha thuộc diện khô, hạn: Trong đó có khoảng 3 ngàn ha hạn nặng nếu không khắc phục gieo cấy được phải chuyển trồng màu. Thông báo của Bộ Nông nghiệp và PTNT, Tập đoàn Điện lực vụ đông xuân năm nay các hồ thủy điện tiếp tục xả nước phục vụ gieo cấy gồm ba đợt: Đợt 1 từ 0 giờ ngày 19-1 đến 24 giờ ngày 23-1-2015; đợt 2 từ 0 giờ ngày 30-1 đến 24 giờ ngày 7-2 và đợt 3 từ 0 giờ ngày 13-2-2015 đến 24 giờ ngày 17-2-2015.

Để chủ động khắc phục hạn hán, gieo cấy hết diện tích trước hết các địa phương phải rà soát lại hệ thống công trình thủy lợi, lập kế hoạch tu sửa, nạo vét hệ thống kênh mương, sẵn sàng lấy nước đổ ải. Đối với hệ thống công trình, vùng diện tích do Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi quản lý, các địa phương sớm có hợp đồng, phối hợp với công ty lập phương án bơm, lấy nước, điều tiết nước đảm bảo đúng quy trình, khung thời vụ, tránh lãng phí, thất thoát. Công ty lập phương án nạo vét cửa khẩu, tu sửa kênh mương, máy móc sẵn sàng phục vụ đúng lịch tưới trên 14.600ha. Thời gian qua công ty đã tiến hành tu sửa, nạo vét cửa khẩu, kênh mương, sẵn sàng phục vụ hết khả năng, hết diện tích hợp đồng. Những diện tích ngoài vùng phục vụ, HTX dịch vụ, Ban chỉ đạo sản xuất của xã chỉ đạo khu dân cư, hộ gia đình tiến hành tu sửa công trình, quản lý tốt nguồn nước.Trên cơ sở nguồn hỗ trợ thủy lợi phí cân đối nguồn huy động nhân lực, phương tiện đầu tư tu sửa, quản lý khai thác không để thất thoát, sử dụng sai mục đích. Với những khu vực do hạn hán vượt quá khả năng, cần có kế hoạch đầu tư máy bơm nhỏ, biện pháp thủ công khắc phục. Do tình hình hạn hán trên diện rộng phải dựa vào thời điểm các hồ thủy lợi xả nước để bơm tưới, nên kế hoạch thời vụ ở các địa phương phải tuân thủ nghiêm ngặt. Ngay trong những ngày các trạm bơm hoạt động, cần cắt cử người điều tiết nước hợp lý, huy động nhân lực, máy móc làm đất, gieo cấy đúng khung lịch. Đặc biệt tỉnh chỉ đạo ưu tiên tối đa mở rộng trà xuân muộn, đây là thời điểm trùng khớp với lịch xả nước bơm chống hạn, nên thời gian này cần ưu tiên bố trí nhân lực sản xuất. Đối với các hồ, đập tự chảy trong thời gian vụ chiêm xuân phải cắt cử, hoặc hợp đồng quản lý trông giữ, điều tiết nước, tuyệt đối không cho xả khai thác thủy sản, giữ nguồn nước đảm bảo gieo cấy và dưỡng lúa.

Kinh nghiệm chống hạn những năm trước cho thấy, khi tình trạng hạn hán gay gắt xảy ra, ngoài động viên hệ thống công trình sẵn có thì việc tổ chức huy động phương tiện thủ công tham gia chống hạn tỏ ra rất hữu hiệu, do vậy không loại trừ vụ xuân năm nay một số nơi xuất hiện hạn cục bộ bà con và địa phương cần có phương án huy động máy bơm nhỏ, gầu, guồng, kể cả đào giếng… chống hạn. Cùng với đó từng gia đình, địa phương  có phương án chuẩn bị giống ngô, đỗ, đậu, vật tư để sẵn sàng chuyển đổi cây trồng nếu xảy ra hạn không cấy được. Dù đang là thời điểm hạn hán, song không loại trừ diễn biến thời tiết “hạn lắm sẽ mưa nhiều”, nên trong kế hoạch tu sửa hệ thống thủy lợi, những địa phương có ruột tiêu cần  tranh thủ lập phương án nạo vét, vừa lấy nước bơm tưới, vừa tạo thuận lợi tiêu thoát úng mưa cuối vụ.